دورة تفریع یا استنباط احکام
اشاره
382
دورة تفریع دورة تشریع و صدور که از آغاز تا انجام آن، به شرحی که گذشت، مدت بیست و سه سال طول کشید به رحلت پیغمبر
اسلام (ص) اختتام یافت و راه وحی احکام و باب وضع قانون دینی انقطاع و انسداد پذیرفت یعنی در این مدت کلیات و اصول
احکام و دین از آسمان مشیّت و قضاء الهی به وسیله سفیر کبیر عالم غیب و امین وحی حقائق بی ریب در نشأة قلب پاك پیغمبر
(ص) نازل و بیشتر آنها در همان زمان از آن صقع شامخ به عالم شهود و مرحلۀ ابلاغ وارد گردید و از آن پس نوبۀ آن رسید که
جزئیات و فروع آنها که مورد توجه و محل نیاز و ابتلاء میگردد استخراج و استنباط شود پس براي فقه دورهاي دیگر (که اگر چه
بحسب تحقّق و تأصّ ل و هم بحسب زمان و به اعتباري بحسب شرف نیز بر دورة سابق متفرع و از آن متاخّر میباشد لیکن بحسب
بحث تاریخی و تحقّق معنی فقه اصطلاحی و تدوین این کتاب، تحقق و تأصّل و تقدّم، خاص آنست؟ پدید آمد و آن اصول ثابت و
بذور نابت در این دوره رو به بالش و نموّ نهاد و شاخ و برگ آنها افزایش یافت و بار آنها در همه اصقاع عالم و در تمام شئون
صفحه 207 از 305
حیات، مورد استفاده گردید و سایه آنها بر شرق و غرب و شمال و جنوب جهان منبسط شد.
در دوره صدور، مدرك اولیه استنباط براي دورههاي بعد، که از زمان رحلت آغاز یافته و به انقراض بشر و انقضاء عالم، فرجام و
اختتام مییابد، تهیه گردید و در حقیقت آغاز تحوّل فقه پس از صدور آن مدارك به تحقّق پیوسته و ادوار تفقه از انقضاء آن دوره
به میان آمده است.
دورة تفریع و استنباط بطور کلّی در این اوراق به چهار عهد و هر عهدي (اگر به اعتباري، شایان تقسیم باشد) به اعصاري تقسیم
میگردد.
383
چهار عهد اصلی عبارتست از:
-1 عهد صحابه.
-2 عهد تابعان و اتباع تابعان و تابعان ایشان تا زمان غیبت صغري.
-3 عهد نوّاب و سفراء چهارگانه تا غیبت کبري.
-4 عهد غیبت کبري تا عصر حاضر (قرن 14 هجري).
از این چهار عهد، فقط عهد دوم و چهارم شایسته است که با عصاري منقسم گردد بدین قرار که عهد دوم بدو عصر زیر:
-1 تا زمان صادقین علیهما السلام ( 148 قمري) 2- از زمان بعد از حضرت صادق (ع) تا زمان غیبت صغري ( 260 هجري قمري) و
عهد چهارم به چهار عصر زیر:
-1 از آغاز غیبت کبري ( 329 هجري قمري) تا زمان شیخ طوسی ( 460 هجري قمري) 2- از عصر شیخ طوسی تا عصر علامۀ حلّی
726 هجري قمري) 3- از عصر علّامۀ حلّی تا عصر آقا باقر بهبهانی ( 1208 یا 1206 هجري قمري) 4- از عصر آقا باقر بهبهانی تا )
زمان تألیف این اوراق ( 1366 هجري قمري)
384